Halil Cibran, Meczup adlı kitabında toplumun bizden ne beklediğini sorgular: Maskeler... Maskelerle yaşamak, konuşmak, sevmek... Onların istedikleri gibi olmak. Ve der ki: “Kendin olursan seni meczup ilan ederler.” Ne kadar tanıdık değil mi?

Coğrafyamızda, özellikle doğu bölgesini düşünün. Örneğin Hakkâri’de, Tunceli’de, Diyarbakır’da ve benzeri birçok bölgede şu olaya çok denk gelinmiştir. Ve hatta bunu bizzat yaşayanlardan biri de benimdir.

Şimdi bir çocuk düşünün. Evde Zazaca ya da Kürtçe ve benzeri bir dil konuşuluyor. Anneannesi ninniyi bu dille söylüyor, annesi bu dille sesleniyor, babası bu dille seviyor. Ama okulda bu dili konuşması yasak. Bu dili bu ortamda konuşunca “Ne diyorsun sen?” bakışlarına maruz kalıyor. Öğretmeni onu Türkçe konuşmaya zorluyor. Ve çocuk öğreniyor: “Evde annenin, babanın, anneannenin konuştuğu dil yanlış bir şey. Anadil yanlış bir şeymiş.”

Belli bir süre sonra bu çocuk, annesine babasına, evde anadiliyle konuşan herkese Türkçe cevap veriyor. Evde artık anadilini konuşmaktan utanıyor. Çünkü toplum ona bir maske taktırıyor. Tıpkı Halil Cibran’ın meczubu gibi… Kendin olmak yasak, başkası olmak mecbur.

Ama takılan her maske bir yara bırakır. Ve bırakılan bu yaralar zamanla sızlar. Çünkü anadil sadece bir iletişim aracı değildir. Bir halkın kokusu, var olan duyguların sesi, anneannesinin ninnisidir. Dilini kaybetmek, kökünü kaybetmektir.

Tıpkı Meczup’ta olduğu gibi, kendi dilinde konuşan biri de toplumdan dışlanabilir. Ama şunu söylemek isterim ki, o dışlanmada gerçek ve tarifsiz bir özgürlük gizlidir. Çünkü ne kadar kalabalık olursa olsun bir toplum, insan sadece kendi dilinde susar ve sadece kendi dilinde ağlar. Dökülen gözyaşları, onun dilinden dökülür.

Ben artık maskelere değil, yaralara bakıyorum. Bir halkın dili sustuğunda, o halkın ruhu, kültürü, benliği, varlığı sessizleşir.

Cibran’ın dediği gibi: “Deliliğim maskemdir. O olmadan beni anlayamazsınız.” Bizim deliliğimiz belki de annemizin, babamızın, anneannemizin konuştuğu; evde var olan anadilimizdir.

O olmadan biz, kim olduğumuzu nasıl anlatacağız?